Rehber İçeriği
Uniswap Nedir?
Uniswap, DeFi ekosistemindeki temel ürünlerden birinin, merkezi olmayan kripto borsasının(DEX) bir örneğidir. DEX’ler; bilgisayar korsanlığı riski, kötü yönetim ve keyfi ücretler dahil olmak üzere, merkezileştirilmiş meslektaşlarının birçok sorununu çözmeyi amaçlamaktadır. Bununla birlikte, merkezi olmayan borsaların da kendi sorunları vardır; özellikle likidite eksikliği. Bu da, ticareti daha hızlı ve daha verimli hale getiren bir borsa etrafında, çalkalanan para miktarı eksikliği anlamına gelir.
Uniswap, borsanın bu likiditeyi oluşturan alıcılara ve satıcılara bel bağlamadan tokenleri takas etmesine izin vererek merkezi olmayan borsaların likidite sorununu çözmeye çalışmaktadır.
Uniswap, tamamen adem-i merkeziyetçidir, yani tek bir kuruluşa ait olmayan ve işletilmeyen tamamen farklı bir borsa türüdür ve otomatik likidite protokolü adı verilen nispeten yeni bir ticaret modeli kullanır.
Uniswap ayrıca tamamen açık kaynaktır, yani herkes kendi adem-i merkeziyetçi borsalarını oluşturmak için kodu kopyalayabilir. Hatta kullanıcıların borsadaki token’ları ücretsiz olarak listelemelerine izin verir. Normal merkezileştirilmiş borsalar kâr odaklı olup, yeni madeni paraları listelemek için çok yüksek ücretler talep eder, bu nedenle bu bile tek başına dikkate değer bir farktır.
Uniswap, merkezi olmayan bir borsa (DEX) olduğu için, kullanıcıların her zaman fonlarının kontrolünü elinde tuttuğu anlamına gelir. Merkezi borsalar ise yatırımcıların kendi özel anahtarlarının kontrolünden vazgeçmesini gerektirir ve siparişler bir blockchain üzerinde yürütülmek yerine dahili bir veritabanına kaydedilebilir. Bu da daha zaman alıcı ve pahalıdır. Özel anahtarların kontrolünü elinde tutarak, borsa saldırıya uğradığında varlık kaybetme riskini ortadan kaldırır.
Uniswap Nasıl çalışır
Uniswap’in diğer merkezi olmayan borsalardan temel farkı, “Sabit Ürün Pazarı Oluşturucu Modeli” olarak adlandırılan özelliğidir. Bu fiyatlandırma mekanizması, herhangi bir ERC20 token’ının, eşit bir ETH değeriyle finanse edilmesi koşuluyla borsada işlem görebileceği anlamına gelir.
Örneğin, A token’ı adı verilen bir altcoin için bir takas yapmak istiyorsanız, bu token için bir Uniswap akıllı sözleşmesi başlatır ve 100 dolar değerinde A token’ı ve 100 dolar değerinde ETH ile bir likidite havuzu oluşturursunuz.
Token fiyatını belirlemek için alıcıları ve satıcıları birbirine bağlamak yerine, Uniswap sabit bir denklem kullanır: X * Y = K
Denklemde, X ve Y, bir likidite havuzunda bulunan ETH ve ERC20 token sayısını temsil ederken, K bir sabittir. Bu nedenle, yeni A token’ının fiyatını belirlemek için ETH ile token arasındaki denge ile arz ve talep ilkeleri kullanılır.
Birisi bir token’ı satın aldığında, fiyat artar, yani Uniswap’taki token’lar yalnızca işlemler gerçekleşirse değişebilir. Bu, merkezi borsalardaki bir ‘piyasa’ düzenine benzer. Sonuç olarak, Uniswap token değerini dengeler ve insanların bunları satın almak ve satmak isteyip istemediğine bağlı olarak değiştirir.
Dijital varlıklar popülaritesini artırdığından beri, işlemleri yapan bir aracının olduğu merkezi bir ortamda alınıp satılma eğilimindeydiler. Buradaki avantajlar arasında, en büyük borsaların sahip olduğu yüksek ticaret hacimleri sayesinde hızlı ödeme süreleri ve sağlıklı likidite seviyeleri yer alabilir.
Uniswap farklı bir yaklaşım benimsiyor çünkü kullanıcılar işlemlerini aracı olmadan tamamlayabiliyorlar. Bu güvenilir yaklaşım, adem-i merkeziyetçiliği destekler ve sansürü önlemeye yardımcı olabilir, yani birisinin satış yapmasını engelleyen hiçbir şey yoktur. Uniswap, Müşterinizi Tanıyın kontrolleri konseptini de ortadan kaldırarak daha yüksek düzeyde anonimlik sağlar. Gösterilecek tek şey, genel adresinizdir.
Uniswap’ın diğer avantajı, özellikle Uniswap’ın dayandığı akıllı sözleşmelerin sıkı denetim önlemlerinden nasıl geçtiği göz önüne alındığında, daha yüksek güvenlik seviyeleri içermesidir. İşlemleri tamamlamanın maliyeti, bütçe bilincine sahip trader’lar için uygun olarak, ana kripto borsalarından önemli ölçüde daha düşük olması olabilir. (Uniswap’ın bir dezavantajı, Ethereum ağındaki “gas” ücretlerinin son zamanlarda arttığı gerçeğidir.)
Uniswap ayrıca yeni bir ERC-20 token’ını pazara sunmayı çok daha kolay hale getiriyor ve bunların arkasındaki girişimciler, genellikle pahalı olan merkezi bir borsada listeleme sürecinden geçmek zorunda kalmıyorlar. Bu yeni token, Ether veya Uniswap token’i ile eşleştirildikten hemen sonra ticarete başlayabiliyor. Eleştirmenler, bu basitleştirilmiş sürecin riskli olabileceğini, çünkü dolandırıcılık projelerinin pazara girmesini kolaylaştırdığını savunuyor.
Uniswap’ı Kim İcat Etti?
Uniswap, Ethereum kurucusu Vitalik Buterin tarafından paylaşılan bir gönderiyi görüp protokolü oluşturmak için ilham alan Hayden Adams tarafından 2018’de oluşturuldu.
Uniswap Token (UNI) Nedir?
Uniswap ilk başlatıldığında yerel bir token’a sahip değildi, ancak tüm bunlar geçen Eylül ayında UNI token’ının piyasaya sürülmesiyle değişti.
UNI, Uniswap protokolünün yerel token’ıdır ve sahiplerine yönetim hakları verir. Bu, sadece UNI sahiplerinin protokoldeki değişiklikleri oylayabileceği anlamına gelir. Protokol bir tür kamu yararı olarak davranır. UNI token’ı da bu fikri sağlamlaştırır.
UNI token sahiplerinin Uniswap protokolünün yönetişimine katılmasına izin vermek için tasarlanmıştır. Bu, bir kullanıcının sahip olduğu token sayısı arttıkça, gelecekte Uniswap protokolünü etkileyecek tekliflere karşı verdikleri oylardaki ağırlığın artması anlamına gelir.
Buna, basılan tokenlerin ekonomide nasıl dağıtılacağı ve ücret yapılarındaki herhangi bir değişiklik dahildir. Şu anda, yalnızca 35 milyon doların üzerinde UNI sahipleri protokolde değişiklik önerebilir. Eşiği düşürmek doğal olarak değişiklik önermeyi kolaylaştırır, ancak bu da ancak gelecekte oylanarak karar verilebilecek bir şeydir.
Toplam bir milyar UNI token’ı oluşturuldu ve bu arzın %60’ı mevcut Uniswap topluluğu üyelerine dağıtılırken, %40’ı dört yıl boyunca ekip üyelerine, yatırımcılara ve danışmanlara sunulacak ve kademeli olarak piyasaya girilecek.
Topluluk dağıtımının bir kısmı likidite madenciliği yoluyla gerçekleşir. Bu, UNI’nin aşağıdaki Uniswap havuzlarına likidite sağlayanlara dağıtılacağı anlamına gelir: ETH / USDT, ETH / USDC, ETH / DAI, ETH / WBTC
Uniswap Nasıl Kullanılır
Temelde, Uniswap kullanmak, bir token’ı takas edebileceğiniz anlamına gelir. Başka bir platformdan zaten bir miktar Ether satın aldığınızı ve şimdi büyük potansiyele sahip olduğuna inandığınız bir ERC-20 token’ını keşfetmeye çalıştığınızı hayal edelim.
MetaMask cüzdanınızı Uniswap’e bağlayarak, takas etmek istediğiniz ETH’nin değerini girebilir ve bir açılır menüden istenen token’ı seçebilirsiniz. Takas işlemi, işlemin önizlemesini yaptıktan ve cüzdanınızda onayladıktan sonra başlar ve Ethereum blockchaininde doğrulanır doğrulanmaz tamamlanır.
Tüm bu takasların merkezinde, genellikle daha küçük tokenleri Ether veya USDT, DAI veya USDC gibi büyük stabilcoinler ile eşleştiren likidite havuzları vardır. Likidite sağlayıcıları, bu iki token’ı eşit miktarlarda yatırarak bu havuzları finanse etmekten sorumludur.
Tüm bunlar, Uniswap likidite havuzunun bir tarafının diğerinden daha büyük olmamasını sağlamak için bir dengeleme eylemi oluşturur. Daha büyük havuzlar bu sorunu hafifletmeye yardımcı olabilir, çünkü yüksek değerli bir işlemin şokunu absorbe etmek çok daha kolay hale gelecektir.