Margin call (marj çağrısı) nedir?

Finans dünyası, getiri ve risk arasında hassas bir denge üzerine kuruludur. Bu dengenin en dikkat çekici araçlarından biri de marj ticaretidir. Marj ticareti, yatırımcılara kaldıraç kullanarak sermayelerini büyütme ve daha büyük pozisyonlar alma fırsatı tanır. Ancak bu avantaj, beraberinde önemli riskler de getirir. Bu risklerden biri, yatırımcıların sıklıkla karşılaştığı ve ciddiyetle ele alınması gereken margin call (marj çağrısı) durumudur.

Marj ticaretinin ne olduğundan daha önce bu yazımızda bahsetmiştik. Şimdi de, marj çağrısının ne olduğunu, nasıl işlediğini, örneklerle açıklamalarını ve yatırımcıların bu durumdan nasıl korunabileceğini derinlemesine ele alacağız.

Margin call nedir?

Marj ticareti, yatırımcıların ellerindeki sermayeye ek olarak aracı kurumlardan borç alarak yatırım yapmaları anlamına gelir. Bu sistem, yatırımcıların mevcut sermayelerinin birkaç katı büyüklüğünde işlem yapmalarını sağlar.

Örneğin, bir yatırımcı 1.000 dolarlık bir teminata sahipse ve 4:1 kaldıraç kullanıyorsa, toplamda 4.000 dolarlık bir pozisyon açabilir. Böylece, fiyatlardaki küçük değişimlerden bile yüksek kâr elde etme potansiyeli doğar. Ancak kaldıraçlı işlemlerde getiriler büyük olabileceği gibi, riskler de aynı ölçüde büyüktür. İşte bu riskler arasında en çok dikkat çeken durum, margin call olarak bilinen acil ek teminat talebidir.

Margin call, yatırımcının marj hesabındaki özsermaye oranının, aracı kurum veya borsa tarafından belirlenen minimum teminat seviyesinin altına düşmesi durumunda gerçekleşir. Bu çağrı, yatırımcıdan hesabına daha fazla teminat yatırmasını talep eder. Bir margin call gerçekleştiğinde, yatırımcı üç seçenekle karşı karşıya kalır:

• Hesabına ek teminat yatırmak.
• Açık pozisyonlarını kapatarak zararı durdurmak.
• Borsa veya komisyoncunun otomatik tasfiye sürecini devreye almasına izin vermek.

Eğer yatırımcı, marj çağrısını karşılamazsa, borsa veya komisyoncu yatırımcının pozisyonlarını tasfiye eder. Bu süreç, yatırımcının daha fazla zarara uğramasına yol açabilir, çünkü pozisyonlar genellikle piyasa fiyatından kapatılır.

Margin call ne zaman gerçekleşir?

Marj çağrısı genellikle şu durumlarda gerçekleşir:

1. Sermayenin Erişimi Azaldığında: Yatırımcının hesabındaki teminat, piyasa hareketleri sonucu azaldığında ve belirlenen minimum seviyeyi karşılamadığında.
2. Aşırı Kaldıraç Kullanımında: Eğer yatırımcı pozisyonlarını yüksek kaldıraç oranlarıyla açmışsa, piyasalardaki küçük dalgalanmalar bile margin call’u (marj çağrısı) tetikleyebilir.

Marj çağrıları hakkında anlaşılması gereken en önemli şeylerden biri, açık pozisyonlarınızın borç veren tarafından gerçek zamanlı izniniz olmadan satılabileceğidir. Bu, bir marj hesabına kaydolduğunuzda kabul etmeniz gereken bir koşuldur. Borç veren, marj hesabınızdaki varlıklarınızı artırmanız gerektiğinde nihai yetkiye sahiptir ve gerektiğinde varlıklarınızı satabilir.

Çoğu borsa, yatırımcılardan bildirim yoluyla ek fon eklemelerini otomatik olarak ister ancak bunu yapmak her zaman zorunlu değildir. Marj çağrısı bildirimi alsanız da almasanız da, sürdürme marjının gerekli minimum seviyenin altına düşmesi durumunda, yatırımcıya maliyeti ne olursa olsun borsa açık pozisyonlarınızı kapatmak için derhal harekete geçebilir.

Margin call nasıl çalışır?

Margin call’un işleyiş mekanizması şu şekildedir:

1. Bildirim Gönderimi: Çoğu borsa, yatırımcıya teminat seviyesinin azaldığını ve ek teminat yatırması gerektiğini bir bildirimle iletir. Ancak bu bildirim her zaman yapılmayabilir.
2. Teminatın Arttırılması: Yatırımcı, çağrıyı karşılamak için hesabına ek teminat yatırabilir. Bu teminat, yatırımcının pozisyonlarını açık tutmasına olanak tanır.
3. Tasfiye Süreci: Eğer yatırımcı teminat sağlamazsa, borsa yatırımcının pozisyonlarını tasfiye eder. Bu süreç, genellikle yatırımcı açısından daha maliyetli bir sonuç doğurur.

Pozisyonlar FIFO (ilk giren ilk çıkar) prensibine göre tasfiye edilir. Bu, yatırımcının kârlı pozisyonlarının zarar edenlerden önce kapatılabileceği anlamına gelir. Piyasa fiyatından tasfiye, volatil piyasalarda daha büyük kayıplara neden olabilir.

Marj çağrısı örneği

Kripto paralarda margin işlemlerini ve margin call çağrısını bir örnek ile açıklayalım.

Ali’nin hesabında 1.000 USDT teminat olduğunu varsayalım. Ali, bu teminatı kullanarak 4:1 kaldıraçla 4.000 USDT borç alıyor ve toplamda 5.000 USDT’lik bir pozisyon açıyor. Ali, bu sermaye ile tanesi 2.500 USDT olan 2 adet X Coin satın alıyor.

Eğer X Coin’in değeri %20 düşerse, Ali’nin toplam yatırımı 5.000 USDT’den 4.000 USDT’ye geriler. Bu durumda, Ali’nin hesabındaki özsermaye (1.000 USDT) sıfırlanır ve margin call tetiklenir. Borsa, Ali’ye pozisyonunu sürdürmek için ek teminat yatırması gerektiğini bildirir. Eğer Ali ek teminat sağlayamazsa, borsa pozisyonları otomatik olarak tasfiye eder.

Marj çağrısı nasıl önlenir?

Marj çağrısını neyin tetiklediğini ve borç verenin zorunlu marj satışı riskini en aza indirmek için hangi adımların atılabileceğini anlamak önemlidir. Yatırımcılar, marj çağrısına karşı hazırlıklı olmalı ve risklerini minimize etmek için aşağıdaki stratejileri uygulamalıdır:

• Hesapta Yeterli Fon Bulundurun: Marj hesabında yeterli bir yastık fonu bırakmak, piyasa dalgalanmalarına karşı koruma sağlar. Ek teminat için likit kaynaklara erişim sağlamak da önemlidir.
• Stop-Loss Emirleri Kullanın: Zararı sınırlamak için stop-loss emirleri koymak, margin call riskini azaltır. Bu emirler, yatırımcıların otomatik olarak belirli bir seviyede satış yapmasını sağlar.
• Pozisyonları Aktif Takip Edin: Yatırımcılar, marj hesaplarını düzenli olarak izlemeli ve piyasa hareketlerine göre stratejilerini güncellemelidir.
• Kaldıraç Oranını Düşürün: Yüksek kaldıraç, potansiyel kârı artırsa da aynı zamanda büyük kayıplara yol açabilir. Daha düşük kaldıraç oranları kullanmak, marj çağrısı riskini düşürür.
• Volatiliteyi Göz Önünde Bulundurun: Özellikle kripto para gibi volatil piyasalarda işlem yaparken, temkinli bir yaklaşım benimsemek ve piyasa hareketlerine karşı hazırlıklı olmak önemlidir.

Unutulmamalıdır ki marj ticareti, getiri potansiyelini artırdığı kadar kayıpları da büyütebilir. Bu nedenle, yatırımcıların kaldıraçlı işlemler sırasında dikkatli olmaları, piyasa koşullarını yakından takip etmeleri ve gerektiğinde pozisyonlarını küçültmeleri hayati öneme sahiptir. Başarılı bir yatırım stratejisi, yalnızca kazanca değil, aynı zamanda olası risklerin yönetimine de odaklanmalıdır.

Canlı piyasa verilerine buradan ulaşabilirsiniz.

Yazar Şerife Pekdoğru hakkında :

2019 yılında yaptığım yatırımla kripto sektörüne girdim. Aynı yıl blockchain teknolojisi hakkında yazmaya başladım ve şu anda KoinFinans’ta yazar olarak görev alıyorum. Kripto paralara ilişkin yasal düzenlemer takip ettiğim konuların başında geliyor.