High-frequency trading nedir? Tanımı ve temel özellikleri

Yayınlanma: 16-11-2024 10:12

High-frequency trading (HFT), finansal piyasalarda ultra hızlı işlem yapma yeteneğine sahip algoritmalar ve yüksek performanslı bilgisayar sistemleri kullanılarak gerçekleştirilen bir ticaret stratejisidir. Milisaniyeler içinde çok sayıda alım-satım işlemi yaparak küçük fiyat değişimlerinden kâr etmeyi amaçlar. HFT, genellikle çok yüksek işlem hacimlerine ulaşan ve düşük kâr marjlarıyla çalışan bir yapıya sahiptir. HFT’nin diğer algoritmik ticaret stratejilerinden en belirgin farkı, işlemlerin hızı ve ölçeğidir. Piyasa yapıcılığı, arbitraj ve momentum temelli işlemler gibi farklı HFT stratejileri bulunmaktadır.

High-frequency trading’in tarihçesi ve gelişimi

High-frequency trading’in kökeni, bilgisayarların finansal piyasalarla etkileşime girmeye başlamasıyla 1980’lere kadar uzanır. 1990’larda internetin yaygınlaşması ve elektronik borsaların ortaya çıkışıyla HFT hız kazandı. Teknolojik gelişmeler, işlem süresinin milisaniyelere hatta mikrosaniyelere düşmesini mümkün kıldı. 2000’li yıllarda HFT, dünya genelindeki borsalarda işlem hacminin önemli bir kısmını oluşturur hale geldi. HFT’nin gelişimiyle birlikte, piyasa likiditesine katkıları ve piyasa düzenleyicileri tarafından kontrol edilmesi gereken olası riskleri de gündeme gelmiştir.

High-frequency trading stratejileri ve kullanılan algoritmalar

HFT, birçok farklı strateji ile çalışır. Bu stratejilerden bazıları şunlardır:

• Piyasa yapıcılığı: HFT algoritmaları, belirli bir varlık için sürekli olarak alım ve satım fiyatları teklif ederek piyasa likiditesini artırır. Bu süreçte küçük fiyat farklarından kâr elde ederler.
• Arbitraj: HFT, farklı piyasalarda veya aynı piyasada oluşan fiyat farklılıklarından faydalanarak kısa süreli pozisyon alır. Arbitraj, düşük riskli bir strateji olarak kabul edilir ve milisaniyeler içinde işlemler gerçekleştirilebilir.
• Momentum ticareti: HFT algoritmaları, fiyat trendlerini hızlı bir şekilde tespit ederek bu trendlere göre pozisyon alır ve piyasa hareketlerinden faydalanmayı hedefler.

High-frequency trading’in piyasa likiditesi ve volatilite üzerindeki etkileri

High-frequency trading’in piyasa likiditesine önemli bir katkıda bulunduğu düşünülmektedir. HFT, piyasa derinliğini artırarak alış ve satış emirleri arasındaki farkı (spread) daraltabilir. Bu durum, piyasa katılımcılarının daha uygun fiyatlarla işlem yapmasını sağlar. Ancak, HFT’nin piyasa dalgalanmalarına ve ani fiyat hareketlerine neden olabileceği de gözlemlenmiştir. Örneğin, 2010’daki “Flash Crash” olayında, HFT’nin piyasa oynaklığını artıran bir faktör olduğu görülmüştür. Dolayısıyla, HFT’nin likidite artırıcı etkisi ile volatilite yaratma potansiyeli arasındaki denge, önemli bir tartışma konusudur.

High-frequency trading’in finansal piyasalara olan katkıları

HFT’nin finansal piyasalar üzerindeki olumlu etkilerinden biri, fiyat keşfi sürecine katkıda bulunmasıdır. HFT algoritmaları, fiyat değişimlerine anında yanıt vererek piyasa fiyatlarının daha hızlı bir şekilde dengeye gelmesine yardımcı olur. Bu durum, piyasa verimliliğini artırabilir ve fiyatların piyasa dinamiklerini daha doğru yansıtmasını sağlayabilir. Ancak bu katkılar, piyasa katılımcılarının ve düzenleyicilerin dikkatli bir şekilde değerlendirmesi gereken risklerle de dengelenmelidir.

High-frequency trading’in küçük yatırımcılar ve diğer piyasa katılımcıları üzerindeki etkileri

HFT’nin küçük yatırımcılar üzerindeki etkileri, farklı bakış açılarına göre değişmektedir. Bir yandan, daha dar spreadler ve yüksek likidite nedeniyle küçük yatırımcıların işlem maliyetleri azalabilir. Öte yandan, HFT’nin milisaniyeler içinde gerçekleşen işlemleri, bireysel yatırımcıların pozisyon almasını zorlaştırabilir. Bu nedenle, piyasanın hızlı ve karmaşık yapısı nedeniyle küçük yatırımcıların rekabet etmekte zorlandığı düşünülmektedir. Büyük kurumlar ve fonlar, HFT’nin yüksek maliyetli teknolojik altyapısından faydalanırken, bireysel yatırımcıların erişimi sınırlı olabilir.

High-frequency trading’e yönelik düzenleyici çerçeve ve etik tartışmalar

HFT, düzenleyicilerin yoğun denetimine tabidir. Finansal piyasaların bütünlüğünü ve adil işleyişini korumak amacıyla HFT işlemleri sıkı bir şekilde izlenmektedir. Bazı ülkelerde, HFT işlemlerinin piyasa manipülasyonuna yol açabileceği gerekçesiyle yeni düzenlemeler getirilmiştir. Bunun yanı sıra, etik açıdan da HFT’nin piyasa eşitliğini zedelediği yönünde eleştiriler bulunmaktadır. HFT’nin hız ve teknoloji üstünlüğüne dayalı yapısı, piyasanın bir kısmının daha avantajlı olmasına neden olabilmektedir.

High-frequency trading’in geleceği ve potansiyel gelişmeler

HFT’nin geleceği, teknolojik gelişmelerle yakından ilişkilidir. Yapay zeka ve makine öğrenimi gibi ileri teknolojiler, HFT algoritmalarının daha da sofistike hale gelmesini sağlayabilir. Bunun yanı sıra, kuantum bilgisayarların gelecekte HFT stratejilerini etkileyebileceği düşünülmektedir. Ancak bu yenilikler, beraberinde yeni düzenleyici önlemler ve etik tartışmaları da getirebilir. HFT’nin finansal piyasalardaki rolü, teknolojik ve yasal çerçevedeki değişimlerle şekillenmeye devam edecektir.

Yazar Hasan Hüseyin Lif hakkında :

Ekonomi, blockchain ve kripto para alanlarında uzmanlaşmış bir yazar olarak, dijital finans dünyasındaki yenilikleri yakından takip etmekteyim. Üç yılı aşkın bir süredir KoinFinans bünyesinde kripto para piyasasına ilişkin güncel haberler, analizler ve sektörel gelişmeler üzerine içerikler üretmekteyim. Blockchain teknolojisinin ekonomik yapılar üzerindeki etkilerini, DeFi, NFT'ler ve merkez bankası dijital paraları gibi yenilikçi alanları kapsayan derinlemesine analizler sunarak sektördeki dönüşümleri değerlendirmekteyim. Kripto ekonomisinin geleceğine yönelik öngörülerimle, okuyuculara bilgi aktarımını amaçlamakta ve sektöre katkı sağlamaktayım.