Bitcoin’in avantajları ve dezavantajları nelerdir?
Bitcoin merkeziyetsiz yapının getirdiği birçok avantaj ile bir araya gelse de yüksek enerji tüketimi, ölçeklenebilirlik ve blockchain ağlarının getirdiği zor kullanım sorunları nedeniyle birçok kullanıcıyı uzak tutan dezvantajlar da barındırmaktadır.
-
Yazar :
Yayınlanma: 25-04-2025 19:30 Son güncellenme: 25.04.2025 - 19:37
2008 yılında Satoshi Nakamoto takma adıyla yayımlanan “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System” adlı white paper, yalnızca yeni bir dijital para birimi tanıtmakla kalmamış, blockchain adı verilen yeni bir ağ yapısını da tanıtmıştır. Nakamoto’nun önerdiği yapı, geleneksel finansal aracılara ihtiyaç duymadan, eşler arası merkeziyetsiz bir yapı önermekteydi.
İş kanıtı adı verilen bir mekanizmaya dayanan ve adına blockchain denilen dijital defterlerde saklanan Bitcoin, güvenlik ve işlerlik açısından bireylerin bireysel katkılarına dayanmaktadır. Dağıtık bir ağ yapısına dayanan bu çözüm, zaman damgalı bloklara kaydedilen ve bu bilgilerin (hash) diğer bloklara aktarıldığı daha geniş bir ağı tamamlamaktadır. Zamana dayalı ve birden çok kez farklı kişilerce imzalanan bu işlemler Bitcoin’in çift harcanma problemini ve geri döndürülebilir işlemler gibi sorunlarını da çözmektedir.
Bitcoin görece basit bir mekanizmaya dayansa da arka planda kriptografi biliminin de dahil olduğu çok daha detaylı bir teknik yapıyı da beraberinde getirmektedir. Dijital para tanıtıldığı günden bu yana birçok problemle karşılaşmış ve bunları çözmek için çözümler de sunmuştur. Yine de günümüzde birçok avantaj ve dezavantajı taşımaya devam etmektedir.
Bitcoin’in avantajları
Eşler arası çalışma mantığına dayanan Bitcoin, Satoshi Nakamoto’nun da arzuladığı gibi merkeziyetsiz bir yapıda çalışmaktadır. Bu nedenle devlet kurumları veya banka gibi kurumlara ihtiyaç duymaz. Bu da olası bir engelleme probleminin yaşanamayacağı anlamına gelmektedir. Ağ işler olduğu sürece Bitcoin de çalışır halde olacaktır, Bitcoin’in işler hale gelmesini engelleyecek tek şey insanların artık ona hiçbir değer vermemesi olacaktır.
Merkezi otoriteye dayanmayan Bitcoin için ortaya çıkan arz-talep dengesi problemi ise ağın başından bu yana değişmeden kalmıştır. Basılacak toplam BTC oranı 21 milyon ile sınırlandırılmıştır ve bu sayı değişmez bir kural olarak kabul edilmektedir. Teknik olarak değiştirmesi mümkün olsa da buna ilişkin bir teklif bugüne kadar hiç gelmemiştir ve gelmesi de beklenmemektedir. Bunun en temel nedeni ise enflasyonist baskıyı durduran ve arzı sınırlandırarak gerçek değerin artmasını sağlayan detayın bu sınırlı token arzı olmasıdır.
Madencilik adı verilen bir iş kanıtına dayanan Bitcoin, şeffaf ve sürdürülebilir bir işlem kapasitesine sahip olmanın yanı sıra düşük transfer maliyetleri de sunar. Ülkeler arası para transferinde yaşanan gecikmeler ve yüksek ücretler Bitcoin’de yoktur. Üstelik paranızı hiçbir aracıya gerek duymadan alıcıya teslim edebilirsiniz.
Bitcoin’in dezavantajları
Bitcoin birçok avantajı getirse de beraberinde dezavantajlar da barındırmaktadır. Örneğin iş kanıtına dayalı olarak ortaya çıkan ölçeklenebilirlik problemi günümüzde Ethereum, Solana vb. ağlar tarafından farklı yöntemlerle çözülse de Bitcoin ağı hala geleneksel yöntemlere bağlı kalmaktadır. Bu da işlem kapasitesinin sınırlı olması nedeniyle ağ yavaşlığı ve işlem ücretlerinin beklenmedik anda oldukça yüksek tutarlara çıkmasıyla sonuçlanmaktadır. Bitcoin geliştiricileri bu sorun için “lightning” adı verdikleri bir katman-2 çözümü sunsa da bu geliştirmeler diğer ağlara kıyasla yavaş kalmaktadır.
Ölçeklenebilir probleminin yanı sıra yine iş kanıtına bağlı olarak donanım gücü gerektiren madencilik mekanizması yüksek enerji tüketimi anlamına gelmektedir. Madenciler tarafından kullanılan gelişmiş donanımlar çalışırken yüksek enerji tükettiği için çevresel problemleri de tetikleme riski barındırmakta. Bitcoin madencilerinin bazı şehirlerden daha fazla enerji tükettiği daha önce birçok tartışmada yer almıştır. Madenciler bu konuda sorunları çözmek için yenilenebilir enerjiyi tercih etse de ne aşamada olduğu bilinmemektedir.
Bitcoin ile ilgili tüm problemler teknik tarafta yaşanmamaktadır. Bitcoin bir merkezi yapıya sahip olmasa da hala bir yatırımcı duyarlılığına sahip olduğu için dolaylı olarak küresel ekonomik gelişmelerden etkilenmektedir. Dijital altın sıfatıyla enflasyondan korunma aracı olarak payı her geçen gün artsa da BTC’nin hala volatil bir varlık olduğunu ve temelde karşılıklı güven haricinde bir fiyat temeline sahip olmadığı kabul edilmektedir.
Volatil fiyatın yanı sıra blockchain yapısının hataya kapalı ve hata halinde ağır sonuçlar doğurabilecek bir yapıda olması teknik bilgisi zayıf kullanıcılar için pek de kolay kullanılabilir bir yapı sunmamasıyla sonuçlanmaktadır.
Son olarak doğrudan Bitcoin’i ilgilendirmese de Bitcoin ve kripto paraların Türkiye dahil birçok ülkede yasal olarak düzenlenmemiş olması vergi problemi gibi sorunları da beraberinde getirmektedir.
